Alexandre Yersin và những đóng góp quan trọng về địa lý, nhân học của xứ Thượng xưa

Những chuyến đi kỳ lạ

Bên cạnh vai trò được biết đến nhiều nhất là một bác sĩ đại tài, Alexandre Yersin cũng đồng thời là một nhà thám hiểm. Vào những năm 1890, ông đã có những chuyến du hành qua các khu vực chưa được khám phá của dãy Trường Sơn, nằm giữa miền Trung và miền Nam, vốn vẫn được coi là không thể tiếp cận đối với người Việt.

T.L từ sách

Có thể nói Alexandre Yersin là người không ngại đường xa hiểm trở, ông cũng không ngại tộc người xa lạ mà đã dấn thân vào cuộc hành trình đầy thử thách này. Chính từ chuyến đi nói trên, ông đã khám phá cao nguyên Kon Tum, vùng Đắk Lắk, cũng như cao nguyên Lang Biang nằm ở độ cao 1.500 mét so với mực nước biển, nơi vài năm sau thành phố Đà Lạt được dựng nên như ông gợi ý với Toàn quyền Paul Doumer.

Quyển sách của ông có thể nhìn nhận như cuốn nhật ký về chuyến phiêu lưu, ở đó ông viết về cuộc hành trình, những phát hiện mới, khó khăn cũng như thử thách luôn chờ đợi mình. Nhờ vậy, người đọc biết về ông nhiều hơn, về những khám phá đầy ắp giá trị về những tộc người cổ xưa vẫn chưa hiện lên trên bản đồ nào.

Tác phẩm tương đối mang tính cá nhân, bởi Yersin viết các báo cáo chủ yếu là để gây quỹ cho các chuyến thám hiểm tiếp theo của bản thân mình, chứ chưa quan tâm đến việc xuất bản. Vì vậy trong 4 chuyến du hành qua xứ Thượng, chỉ có duy nhất chuyến đi cuối cùng, tường thuật về vùng đất người Thượng từ Nha Trang đến Đà Nẵng được xuất bản dưới dạng sách năm 1894, với số lượng in vỏn vẹn chỉ… 15 bản.

NXB

Có thể thấy, Alexandre Yersin ghi chép tỉ mỉ với sự quan sát của một người lần đầu đến các vùng đất mới, tiếp xúc những con người mới, và ông luôn tập trung vào cuộc hành trình của mình. Ông không có nhiều những miêu tả về cảm xúc, mà thay vào đó là phong cách viết ngắn gọn, cô đọng. Ông quan sát, ghi chép và không tham gia vào việc của các buôn làng.

Mục tiêu của ông qua tác phẩm này có thể thấy được một cách rõ ràng và cụ thể, đó là tiến về phía trước; từ đó khám phá những bộ tộc mới, những con người mới. Nhưng chính bản thân những câu chuyện đó tự mình tỏa ra cảm xúc mạnh mẽ.

Trong lần xuất hiện mới này, đi kèm việc tổng hợp lại 4 chuyến du hành đã được xuất bản rải rác ở nhiều tờ báo và nhiều tài liệu, Nhà xuất bản Trẻ cũng cung cấp thêm kho hình ảnh giá trị, do chính Yersin thực hiện, vốn dĩ chưa được biết đến một cách rộng rãi.

Xứ Thượng xa xưa